An toàn bị đặt dấu chấm hỏi khi xe điện đang chạy đua hiệu suất và sạc nhanh

[Quynhchi]

​

Những vụ cháy xe điện xảy ra gần đây đang khiến nhiều người đặt câu hỏi: liệu sự phát triển quá nhanh của công nghệ có đang vượt trước khả năng kiểm soát an toàn? Khi các hãng xe không ngừng theo đuổi hiệu suất cao hơn, sạc nhanh hơn và phạm vi hoạt động xa hơn, mặt trái của cuộc đua công nghệ bắt đầu lộ rõ. Giữa sức ép cạnh tranh và mong muốn chinh phục thị trường, vấn đề an toàn dường như đang bị đẩy xuống hàng thứ yếu và hậu quả có thể đến bất cứ lúc nào.

Khi hiệu suất trở thành cuộc đua nguy hiểm​

Vài năm trở lại đây, ngành công nghiệp xe điện toàn cầu đang chứng kiến những bước tiến vượt bậc. Từ Trung Quốc đến châu Âu, hàng loạt thương hiệu lớn như Xiaomi, NIO, Porsche, Tesla không ngừng ra mắt các mẫu xe điện có tốc độ sạc siêu nhanh, phạm vi di chuyển ấn tượng và hiệu năng mạnh mẽ. Tuy nhiên, song hành với tốc độ phát triển đó là những vụ cháy nổ gây chấn động dư luận, đặt ra câu hỏi: Liệu chúng ta đang đánh đổi sự an toàn để chạy theo công nghệ?
Từ vụ Xiaomi SU7 bốc cháy khi đang sạc đến Porsche Taycan tự bốc lửa trong gara, hàng loạt sự cố gần đây đã cho thấy: công nghệ pin vẫn đang tiềm ẩn rủi ro lớn nếu bị đẩy đến giới hạn.

Khi hiệu suất trở thành cuộc đua nguy hiểm

Hiệu suất và hệ lụy về an toàn pin​

Các hãng xe đang bị cuốn vào một cuộc chạy đua “vô hình”: tăng mật độ năng lượng và rút ngắn thời gian sạc để làm hài lòng người dùng. Nhưng càng cố gắng nén nhiều năng lượng hơn trong cùng một thể tích pin, rủi ro mất ổn định nhiệt lại càng tăng.
Trước đây, pin Lithium sắt phosphate (LFP) được xem là an toàn nhờ khả năng chịu nhiệt tốt, ít cháy nổ. Tuy nhiên, loại pin này lại có mật độ năng lượng thấp, khiến xe chỉ đi được quãng đường ngắn. Để khắc phục, các hãng xe chuyển sang pin lithium ba thành phần (NCM/NCA) có tỷ lệ niken cao hơn, giúp tăng phạm vi hoạt động lên tới 600–800 km mỗi lần sạc.
Song, đi kèm với đó là độ ổn định nhiệt giảm mạnh. Khi nhiệt độ vượt ngưỡng an toàn, phản ứng hóa học trong pin diễn ra nhanh và dữ dội, có thể dẫn đến hiện tượng đoản mạch, cháy nổ hoặc nổ dây chuyền giữa các cell pin. Thực tế, hàng loạt vụ cháy của GAC Aion S (2020) và đợt triệu hồi hơn 70.000 xe của General Motors (2021) đều bắt nguồn từ lỗi pin niken cao.
Các nhà sản xuất sau đó phải điều chỉnh công thức sang tỷ lệ niken thấp hơn (NCM 523 hoặc 622) để đạt được cân bằng giữa hiệu suất và an toàn, nhưng bài toán vẫn chưa được giải triệt để.

Hiệu suất và hệ lụy về an toàn pin

Thiết kế pin ngày càng tinh gọn: nhưng rủi ro lan truyền nhanh hơn​

Khi các giới hạn hóa học gần như chạm trần, các hãng xe tiếp tục tối ưu cấu trúc vật lý của pin để nâng mật độ năng lượng.

Từ cell pin nhỏ đến pin khối liền thân​

Nếu như trước đây xe điện dùng cell 18650 cỡ nhỏ, thì nay xu hướng đã chuyển sang cell 4680 (Tesla) hoặc các công nghệ Cell-to-Pack (CTP) và Cell-to-Chassis (CTC). Những giải pháp này loại bỏ lớp mô-đun trung gian, tăng không gian cho vật liệu hoạt tính và giúp pin lưu trữ nhiều điện hơn.
Ví dụ, pin Blade của BYD có hiệu suất thể tích cao hơn 50%, còn pin Qilin của CATL tăng đến 72%. Nhưng đổi lại, khi một cell gặp sự cố, lượng nhiệt và khí sinh ra sẽ lan nhanh hơn nhiều lần vì khoảng cách giữa các cell bị thu hẹp, khiến hệ thống làm mát khó kiểm soát.

Thời gian cháy rút ngắn chỉ còn vài giây​

Các kỹ sư gọi hiện tượng này là “thermal runaway” tức là khi một cell pin bị đoản mạch, nhiệt độ tăng đột biến, kích hoạt phản ứng dây chuyền khiến toàn bộ khối pin bốc cháy. Với thiết kế cell lớn và dày đặc như hiện nay, quá trình đó diễn ra cực nhanh – chỉ 10 đến 20 giây từ lúc xuất hiện khói đến khi lửa bùng lên.

Sạc siêu nhanh: tiện lợi nhưng rủi ro tiềm ẩn​

Cùng với mật độ pin, công nghệ sạc nhanh cũng đang trở thành “vũ khí cạnh tranh” của các hãng xe điện.

Điện áp 800V và công suất 500 kW​

Nhờ nền tảng điện áp cao 800V, một số mẫu xe như Li Auto MEGA hoặc Hyundai Ioniq 6 có thể sạc đầy 80% pin chỉ trong 10 phút. Pin Qilin 5C của CATL là một minh chứng cho khả năng này. Tuy nhiên, để đạt được tốc độ đó, hệ thống phải chấp nhận điện áp và dòng điện cực lớn, dẫn đến nhiệt sinh ra nhiều hơn, áp lực lên vật liệu pin cũng cao hơn.
Nếu chỉ một điểm nhỏ trong cell bị lỗi, dòng điện mạnh có thể xé toạc lớp màng ngăn, gây ra đoản mạch nội bộ – nguồn gốc của hầu hết các vụ cháy pin.

Cái giá phải trả: tuổi thọ pin giảm và rủi ro cháy nổ tăng​

Theo chia sẻ của ông Li Bin – CEO hãng NIO, việc sạc siêu nhanh đồng nghĩa với việc “ép” pin hoạt động ở cường độ cao, làm tuổi thọ giảm mạnh sau vài trăm chu kỳ sạc. Ông thẳng thắn thừa nhận: “Công nghệ sạc nhanh hiện nay là sự đánh đổi giữa thời gian tiện lợi và độ bền của pin”.
Ngoài ra, việc sạc liên tục ở công suất lớn có thể khiến các tinh thể lithium (dendrite) phát triển trong cell, tạo cầu nối dẫn điện gây chập, tăng nguy cơ cháy nổ theo thời gian.

Giải pháp nào để cân bằng giữa hiệu suất và an toàn?​

Trong khi công nghệ pin thể rắn với khả năng chống cháy tự nhiên vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm, các nhà sản xuất buộc phải cải tiến pin lỏng hiện có để tăng độ an toàn.

Nâng cấp hệ thống quản lý pin và tản nhiệt​

Các tập đoàn lớn như CATL, LG Energy Solution đã tích hợp tấm làm mát riêng cho từng cell và sử dụng vật liệu chống cháy trong khoang pin. Hệ thống quản lý pin (BMS) được nâng cấp để phát hiện sớm bất thường, tự động ngắt dòng điện khi phát hiện chênh lệch nhiệt độ.

Sản xuất và kiểm định chặt chẽ hơn​

Sản xuất và kiểm định chặt chẽ hơn
Một sai sót nhỏ trong quy trình sản xuất như bụi kim loại, lỗi hàn mối nối cũng có thể là nguyên nhân tiềm ẩn của cháy nổ. Vì vậy, các nhà máy hiện đại đã đầu tư vào phòng sạch, hệ thống kiểm tra tia X, robot kiểm tra tự động để đảm bảo an toàn từng cell pin.

Tuy nhiên, rủi ro không thể bị xóa sổ hoàn toàn​

Ngay cả khi áp dụng công nghệ tiên tiến, một hệ thống pin có hiệu năng cao vẫn là tập hợp của hàng ngàn cell nhỏ chỉ cần một điểm lỗi nhỏ cũng có thể lan thành thảm họa. Do đó, mục tiêu của ngành xe điện không phải là loại bỏ rủi ro hoàn toàn, mà là giảm xác suất sự cố xuống mức thấp nhất có thể.

Góc nhìn xã hội: Khi công nghệ vượt trước ý thức an toàn​

Điều đáng lo ngại hơn cả là người tiêu dùng thường bị cuốn theo thông số kỹ thuật, chú trọng vào khả năng sạc nhanh và quãng đường di chuyển, mà quên mất yếu tố an toàn. Câu chuyện này không chỉ đúng với các hãng xe lớn mà còn phản chiếu vào đời sống thường ngày.

Từ câu chuyện cháy xe điện do cuộc đua hiệu suất, người dùng cũng cần cảnh giác và thông thái hơn khi lựa chọn mua xe điện. Xe điện rất an toàn, chỉ là chúng ta sử dụng chưa đúng cách và quá lạm dụng. Nếu bạn có nhu cầu chọn mẫu xe điện cho con đi học hay làm phương tiện đi lại giúp tiết kiệm hơn thì có thể chọn các dòng xe đến từ hãng Tailg, Osakar, Victoria, Dk Bike hay Aima. Nơi đây có cam kết 100% không cháy nổ và có bồi thường trừ các trường hợp độ pin, độ xe.
Và nếu bạn muốn lựa chọn chiếc xe phù hợp nhất cho con, Thế Giới Xe Điện luôn sẵn sàng đồng hành mang đến những sản phẩm an toàn, chất lượng và đúng lứa tuổi, giúp mỗi hành trình đến trường của con luôn lành mạnh và yên tâm.

THẾ GIỚI XE ĐIỆN – XE MÁY 50CC
Web : https://thegioixedien.com.vn
Đt : 088.63.88888 – 084.97.88888 – 024.2210.8888